[Kinh tế-Đầu tư CK] - Ngân hàng và nỗi lo “nhầm” tài sản bảo đảm

(ĐTCK) Mới đây, TAND TP. Hà Nội đã đưa ra xét xử vụ kiện đòi khoản nợ 11,3 tỷ đồng của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Campuchia đối với Công ty TNHH Đầu tư và thương mại Khởi Minh.

Chuyện “nhầm” tài sản đảm bảo không phải là chuyện hiếm trong nhiều vụ tranh chấp của ngân hàng với khách hàng Tuy nhiên, khi tòa án và các bên có liên quan đến xác minh, thẩm định tại chỗ đã phát hiện, tài sản được thẩm định không đúng với tài sản được mô tả trên hợp đồng vay vốn. Bất ngờ là tình huống này, theo một số luật sư từng tham gia giải quyết nhiều vụ tranh chấp của các ngân hàng với khách hàng, lại không phải là chuyện hiếm! Khó xử lý hình sự Câu chuyện “nhầm” tài sản đảm bảo của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Campuchia xuất phát từ nguyên nhân, khi Ngân hàng cử cán bộ xuống thẩm định, bên vay vốn lại chỉ cho một ngôi nhà khác có giá trị lớn hơn rất nhiều so với ngôi nhà trên giấy tờ. Theo một số luật sư, những vụ việc thế chấp “nhầm” tài sản để vay vốn ngân hàng như vậy có thể giải quyết theo hướng hình sự hoặc theo hướng dân sự, tùy từng trường hợp cụ thể. Như trường hợp của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Campuchia, Ngân hàng đã từng làm việc không chính thức với cơ quan công an, để xem xét có dấu hiệu lừa đảo hay không. Tuy nhiên, do Chủ tịch HĐTV, người góp 55% vốn, người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH Khởi Minh và cũng là người đã chỉ cho cán bộ thẩm định ngân hàng ngôi nhà không đúng với ngôi nhà thực tế đem ra thế chấp đã đi khỏi địa phương và không biết đi đâu hàng năm nay, hơn nữa, bản thân Ngân hàng cũng không xác định được thiệt hại thực tế, nên đã không làm đơn tố cáo ra cơ quan công an. Luật sư Hoàng Văn Hướng, Trưởng văn phòng Luật sư Hoàng Hưng cho rằng, tình huống người vay vốn cố tình chỉ một căn nhà không đúng với căn nhà trên giấy tờ thế chấp cho cán bộ ngân hàng thẩm định thì rõ ràng có dấu hiệu lừa đảo. Nhưng để chứng minh được trách nhiệm pháp lý về hình sự rất khó, bởi để chứng minh được cụ thể ngân hàng bị xâm hại không dễ. Giá trị tài sản cao hay thấp mới chỉ là do ngân hàng tự định giá, mà không phải do hội đồng định giá độc lập nào xác định. Thẩm định nhầm, ngân hàng chịu thiệt Trở lại với câu chuyện tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Campuchia, tại phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ kiện Công ty TNHH Đầu tư và thương mại Khởi Minh, HĐXX đã đặt ra câu hỏi đối với Ngân hàng: Vì sao khi thẩm định tại chỗ, Ngân hàng không liên hệ với chính quyền địa phương để xác nhận chủ sở hữu đích thực của ngôi nhà đem thế chấp? HĐXX cũng nhấn mạnh, nếu Ngân hàng thẩm định có trách nhiệm thì có lẽ không xảy ra vụ việc. Tuy nhiên, đại diện Ngân hàng Đầu tư và phát triển Campuchia cho biết, khi thẩm định, cán bộ Ngân hàng đã làm đủ quy trình nghiệp vụ và quy trình không buộc cán bộ phải lấy xác nhận của chính quyền địa phương. Theo luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Basico, người đã có nhiều năm làm việc trong ngành ngân hàng, việc lấy xác nhận của chính quyền địa phương không có giá trị pháp lý, bởi không có quy định nào buộc cán bộ phải lấy xác nhận của chính quyền địa phương và chính quyền địa phương cũng không có nghĩa vụ xác nhận vào biên bản của ngân hàng. Việc xác minh với chính quyền địa phương, qua tổ dân phố, công an khu vực… chỉ là thái độ trách nhiệm của cán bộ thẩm định. Nếu cán bộ ngân hàng có trách nhiệm sẽ hỏi han, tìm hiểu thông tin rất kỹ để tránh nhầm lẫn, còn nếu cán bộ thiếu trách nhiệm thì dễ xảy ra tình trạng bị khách hàng đưa ra tài sản giả. Ngoài ra, việc định giá tài sản đảm bảo không phải chỉ dựa trên yếu tố pháp lý của tài sản, mà còn dựa trên nhiều yếu tố khác, thậm chí cả yếu tố phong thủy của thửa đất. Trong trường hợp giải quyết dân sự, vấn đề định giá tài sản không đúng thì ngân hàng phải chịu thiệt. Chẳng hạn, tài sản định giá 10 tỷ đồng, nhưng giá trị tại thời điểm xử lý nợ chỉ có 1 tỷ đồng. Ngay cả trường hợp thẩm định đúng tài sản thực tế, thì cũng có trường hợp ngân hàng định giá không đúng giá trị tài sản. “Dù vậy, điều này không thể làm thay đổi nghĩa vụ của người đã đưa tài sản vào để bảo đảm thanh toán, nhà đất được đưa vào thế chấp trên hợp đồng vẫn là diện tích đó, thửa đất đó, tờ bản đồ đó, đã được cơ quan tài nguyên môi trường xác nhận là thuộc sở hữu của người thế chấp. Người thế chấp tài sản đã tự nguyện, tự thỏa thuận đem nhà đất thuộc sở hữu của mình để đảm bảo cho khoản vay thì không có lý do gì lại được giải phóng trách nhiệm chỉ vì bên đi vay chỉ ‘nhầm’ một ngôi nhà khác”, luật sư Trương Thanh Đức khẳng định. Hoàng Duy